نقش سالمندان درجامعه
سازمان بهداشت جهانی، سالمندان را نیروی جدید در راه توسعه معرفی می
کند، به طوری که امروزه در آفریقا نگهداری از 26 میلیون کودک یتیم که پدر و مادر
خود را بر اثر ایدز از دست داده اند، به عهده پدر و مادربزرگ آنهاست. دوره سالمندی
تنها معنای ازکارافتادگی و ناتوانی را نمی دهد. این دوره ویژگی های بالقوه ای دارد
که می تواند در قالب کمک های فراوان به خانواده و جامعه و به شکل سالمندی سالم و
فعال جلوه گر شود. مسلما اگر سالمندان از چرخه تولید خارج شوند، ایجاد هزینه می
کنند، اما می تواند این اتفاق رخ ندهد. شاید در بعضی از جوامع، سالمندان را افرادی
ناتوان یا حتی سربار بدانند در صورتی که دوره سالمندی دوره خردمندی و باتجربگی و
دوره انتقال تجارب زندگی به سنین پایین است. اما برای رسیدن به سالمندی فعال و
سالم باید به تمام ابعاد سالمندی، بهداشت جسمی و روحی، مسائل اجتماعی، اقتصادی،
فرهنگی و معنوی زندگی توجه داشت و از آنجا که بسیاری بیماری ها و مشکلات دوران
سالمندی ناشی از شیوه زندگی ناسالم است، باید پایه و اساس سلامت سالمندان را با به
کارگیری شیوه صحیح و ارتقای کیفیت زندگی از ابتدایی ترین مراحل حیات پی ریزی کرد و
به موازات آن با ایجاد زمینه های مناسب، مشارکت سالمندان را در خانواده و جامعه
فراهم کرد و همچنین در جهت حمایت از آنها در تمام جنبه های اقتصادی، اجتماعی،
بهداشتی و تغذیه برای رسیدن به سالمندی سالم و فعال و زندگی موفق گام برداشت.
سالمندی یک فرآیند زیستی است که تمام موجودات زنده ازجمله
انسان را در بر می گیرد. گذشت عمر را نمی توان متوقف کرد، ولی می توان با به
کارگیری روش ها و مراقبت های مناسب از اختلالات و معلولیت های پیش روی سالمندان
پیشگیری کرد یا آن را به تعویق انداخت تا بتوان از عمر طولانی همراه با سلامت و
رفاه که همواره آرزوی بشر بوده و هست، بهره مند شد.
اگرچه هنوز در کشور با جمعیت محدود سالمندان مواجه هستیم،
اما با توجه به هرم جمعیتی کشور تا 20 سال آینده با انبوه جمعیت سالمند در کشور
مواجه می شویم. باید گفت هنوز فرصت برنامه ریزی و ایجاد ساختار مناسب خدمات دهی به
سالمندان را برای آینده داریم، ولی اگر غفلت کنیم، جبران آن به دلیل زمان از دست
رفته و بار مالی بالای آن در سال های آینده امکان پذیر نیست.
بررسی ها نشان می دهد که سهم سالمندان از مجموع قوانین
تصویب شده کشور تنها یک درصد است. از این میزان 62 درصد قوانین اقتصادی، 22 درصد
اجتماعی و 16درصد رفاهی و بهداشتی هستند. البته همین سهم ناچیز نیز به صورت
پراکنده و یا در قالب آیین نامه های اجرایی دولت و سازمان هاست.
به نظر می رسد تعریف و جایگاه سالمندی و سالمندان در
برنامه ریزی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور نیاز به سرفصل های مشخصی دارد.
سالمندی و تغییرات جمعیتی، جایگاه و موقعیت فرهنگی- اجتماعی سالمندان، هویت
سالمندی و انتقال فرهنگی، مشارکت اجتماعی، خانواده، اوقات فراغت و ورزش، مراقبت و
حمایت عمومی، بهداشت و سلامت، وضعیت اقتصادی و معیشت سالمندان، بازنشستگی، فضاهای
سالمندی، مصرف کالاهای فرهنگی و آموزش و توانبخشی سرفصل هایی است که نیاز به نگرشی
دقیق دارد.
برای رسیدگی به امور سالمندان، نیازمند تامین نیروی متخصص
آموزش دیده در همه ابعاد از جمله آموزش متخصصان طب سالمندی، آموزش پزشکان عمومی در
زمینه مسائل سالمندان، آموزش پرستاران ویژه سالمندی و آموزش خانواده ها هستیم. اگر دوره سالمندی با
سلامت و رفاه همراه شود، دوران بسیار خوش زندگی است و علاوه بر این می‌تواند نقش
به سزایی در تأمین سلامت سایر گروه‌های سنی در جامعه داشته باشد.
اگر دوره سالمندی با فقر، بیماری و مشکلات روانی اجتماعی همراه شود، می تواند آسیب
های جبران ناپذیری در سطح جامعه و سایر گروه های سنی ایجاد کند.
سالمندان با معاشرت و انس با نسل جدید می کوشند مفهوم زندگی را برای آن ها روشن
کرده و مراقب باشند لغزش و خطایی از او سر نزند.
اگر این موضوع به خوبی برای سایر گروه های سنی از قبیل نوجوانان و جوانان تبیین
نگردد، منجر به افزایش فاصله نسل ها شده و گاهی به صورت بدبینی، تحقیر و گاه دشمنی
در می آید و گاه موجب طغیان جوانان در مقابل سالمندان می شود.شناخت طبیعت دو نسل و
انتخاب راه مناسب برای نزدیک کردن دو نسل به یکدیگر در ایجاد این محیط آرام و خوب
بسیار مؤثر می باشد و رسیدن به کمال از ویژگی های دوران سالمندی است و ویژگی رسیدن
به کمال در دوران سالمندی، باعث ایجاد شاخصه هایی مانند تعاون، نوع دوستی، همکاری
و گذشت می شود.این ویژگی ها به دلیل تأثیر گذاری بر روی سایر افراد در نهایت منجر
به افزایش سرمایه اجتماعی که یکی از مؤلفه های توسعه پایدار هر جامعه ای است، می
شود.نقش سالمندان در توسعه پایدار جامعه از طریق افزایش سرمایه اجتماعی واقعیت غیر
قابل انکاری است، با افزایش علاقه سالمندان به اجرای مراسم دینی و احساس اطمینان و
رضایت خاطر بیشتر از این عمل، سالمندان می توانند در تحکیم باورهای دینی و مذهبی و
همچنین رشد و توسعه شخصیت اخلاقی افراد مرتبط با آنها نقش مهمی را ایفا کنند.تحکیم
این باورها یک عامل حفاظت کننده در مقابل آسیب های روانی و اجتماعی در نوجوانان و
جوانان خواهد بود، از آنجایی که دوران سالمندی با نیازهای مادی و غیرمادی سالمندان
همراه است، این خود باعث می شود افراد جامعه نسبت به این گروه احسان و کمک
کنند.احسان و دستگیری از نیازمندان باعث ایجاد آرامش و در نتیجه برقراری
امنیت اجتماعی می شود و در نهایت جامعه به تعادل و توازن و رشد و پیشرفت می
رسد.آنچه که دانش امروزی به آن توجه می کند تنها طولانی کردن دوران زندگی نیست
بلکه باید توجه داشت که سال های اضافی عمر انسان در کمال آرامش و سلامت جسمی و
روانی سپری شده و ضمن توجه به مسائل جسمی به جنبه های روحی و روانی افراد در سال
های آخر عمر نیز توجه داشت.
منبع:روزنامه جام جم واینتر نت